پوشش‌های ضد حریق مانند سایر عملیات ایمن‌سازی اصول و استانداردهایی دارند. چنانچه این استانداردها در تولید و اجرای این پوشش‌ها به کار نرود ایمنی لازم در برابر حریق ایجاد نمی‌شود. این پوشش‌ها انواع مختلفی دارند و روی متریال‌های مختلفی اجرا می‌شوند. در هر حال وظیفه اصلی این پوشش‌ها حفظ ایمنی و کاهش آسیب وارده به ساختمان در زمان آتش‌سوزی است. در این مطلب از گروه تهویه سازه شار در مورد استاندارد پوشش ضد حریق اطلاعات مفیدی را بیان می‌کنیم. اجرای پوشش‌های ضد حریق در مجموعه تهویه سازه شار به مهارت بالا و رعایت تمام استانداردهای لازم انجام می‌گیرد.
منظور از پوشش ضد حریق چیست؟
استفاده از پوشش ضد حریق بر روی انواع ساختمان‌ها از فروپاشی و ریزش آن‌ها در زمان حریق جلوگیری می‌کند. همچنین این پوشش‌ها به امدادگران و آتش‌نشان‌ها برای انجام عملیات نجات بازماندگان وقت بیشتری می‌دهند. سازوکار این پوشش‌ها به گونه‌ای است که دمای اجزای اساسی سازه در زمانی مشخص کنترل می‌گردد. در نتیجه دمای نهایی به اندازه‌ای که موجب ریزش فولاد گردد نمی‌رسد. به این ترتیب ساختمان تخریب نشده و خسارت‌های مالی و جانی کمتری ایجاد می‌شود. نکته مهم استفاده از این پوشش‌ها مهارت در انتخاب طرح و نوع آن‌ها در کنار اجرای حرفه‌ای کار است. رعایت استانداردهای لازم در اجرای این پوشش به ویژه در ساختمان‌های حساس نظیر بیمارستان‌ها اهمیتی دو چندان دارد. بسیاری بر این باور هستند که این پوشش‌ها برای سازه‌های جدید مناسب هستند. در حالی که از پوشش ضد حریق بر روی سازه‌های قدیمی نیز می‌توان استفاده نمود.
پوشش ضد حریق از چه متریالی ساخته می‌شود؟
یکی از بخش‌های مهم در رابطه با استاندارد پوشش ضد حریق متریال مورد استفاده در آن است. این متریال باید کیفیت مطلوبی داشته باشند و مرغوب باشند. در غیر این صورت هنگام مواجه با حرارت ناشی از آتش‌سوزی ورم کرده و کارایی ندارند. ترکیبات مورد استفاده در این پوشش‌ها مواد معدنی و افزودنی‌های جانبی می‌باشد. ماده‌ی معدنی اصلی که در پوشش ضد حریق به کار می‌رود ورمیکولیت نام دارد. این ماده خاصیت ضد حریق بودن را به سایر افزودنی‌های این پوشش می‌دهد. از این رو در ساخت فایرپروف از این ماده‌ی معدنی کمک گرفته می‌شود. از دیگر کاربردهای این ماده‌ی معدنی می‌توان به:
- عایق‌های صوتی
- عایق‌های حرارتی
اشاره نمود. گچ و سیمان و چند ماده‌ی معدنی دیگر نیز در ساخت این پوشش‌های مقاوم به آتش مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرمول‌های مختلفی برای ساخت انواع پوشش ضد حریق وجود دارد.
استاندارد پوشش ضد حریق و تائیدیه لازم برای آن:
اشاره کردیم که کیفیت مواد اولیه مورد استفاده در ساخت این پوشش‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. همچنین این مواد باید با استانداردهای سازمان آتش‌نشانی نیز هماهنگ باشند. بسیاری از شرکت‌های اجرای کننده‌ی پوشش ضد حریق نظیر تهویه سازه شار بر اساس این ضوابط و استانداردها عمل می‌کنند. علاوه بر مواد مورد استفاده در ساخت نحو اجرا و تجهیزات اعمال آن‌ها نیز باید استاندارد باشند. تمام این موارد توسط آتش‌نشانی بررسی و در صورت تطابق تایید می‌گردد. برای اینکه هدف اصلی از ساخت این پوشش‌ها محقق شود باید اجزای اصلی ساختمان را پوشش دهند. به همین جهت از پوشش‌های ضد حریق مختلفی برای پوشش‌دهی به بخش‌های فلزی سازه کمک می‌گیرند. به کار بردن تمام استانداردهای لازم به تجربه و تخصص گروه اجرا کننده بستگی زیادی دارد. هدف از ایجاد و اجرای این استانداردها نیز ایمن‌سازی هر چه بیشتر ساختمان‌ها در برابر خطر ریزش است.
در ارزیابی استاندارد پوشش ضد حریق به چه مواردی توجه می‌شود؟
برای ارزیابی استاندارد این پوشش‌ها اول باید مواد مورد استفاده در آن‌ها بررسی گردد. با این کار مشخص می‌شود که پوشش مورد نظر تا حد اندازه تحمل شعله‌های آتش و حرارت ناشی از آن را دارد. از این رو برای هر نوع سازه نوع مشخصی از پوشش‌های ضد حریق مناسب‌تر هستند. شرایطی دیگری نیز در تدوین این استانداردها مد نظر قرار می‌گیرند. دمای هوا و شرایط محیطی دو تا از مهم‌ترین عوامل موثر در انتخاب نوع مناسب پوشش ضد حریق هستند. برای ارزیابی و محک این پوشش‌ها از شعله‌های کنترل شده در بازه‌ی زمانی مشخصی استفاده می‌گردد. سپس میزان مقاومت و کیفیت پوشش ضد حریق سنجیده شده و مقاومت آن اندازه‌گیری می‌شود. از طریق این آزمایش تعیین می‌شود که لایه محافظ ضد حریق برای چه مدت می‌توان در شرایط آتش‌سوزی مقاومت کرده و دوام بیاورد.
استانداردهای پوشش ضد حریق در آتش‌نشانی چیست؟
اصلی‌ترین سازمانی که وظیفه‌ی کنترل و نظارت بر رعایت استانداردهای لازم در پوشش ضد حریق را دارد آتش‌نشانی است. این سازمان استانداردهای زیادی برای تایید این پوشش‌های مقاوم به حریق دارد. در این بخش به تعدادی از این استانداردها که برای سازمان آتش‌نشانی حائز اهمیت است اشاره می‌کنیم.
۱- استانداردUL 263 برای پوشش ضد حریق:
این استاندارد برای انواع ساختمان‌ها اعم از:
- ترکیبی بنایی
- اجزای سازه همچون دیوارها و ستون‌ها
- سازه‌ی کامپوزیتی
مطرح شده است. در این استاندارد کمترین سطح قابل پذیرش از ایمنی در پوشش‌های ضد حریق ذکر شده است.
۲- استاندارد UL 723 برای پوشش ضد حریق:
این استاندارد مربوط به مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت پوشش‌های ضد حریق می‌باشد. اهمیت این بخش از استانداردها در مقاومت پوشش هنگام آتش‌سوزی نمایان خواهد شد.
۳- استاندارد ASTM E736 برای پوشش ضد حریق:
میزان چسبندگی و پیوستگی در پوشش ضد حریق در این بخش از استانداردها ذکر شده است. این موارد به صورت عملی روی پوشش ضد حریق آزمون می‌گردد.
۴- استاندارد ASTM E605 برای پوشش ضد حریق:
این کد از استاندارد پوشش ضد حریق به ضخامت و چگالی مواد ضد حریق پوشش اشاره دارد. ضخامت و چگالی درست پوشش در زمان اجرا اعمال می‌گردد. در نتیجه اجرای پوشش ضد حریق توسط افراد حرفه‌ای و متخصص مزیت بزرگی به شمار می‌رود.
۵- استاندارد UL 1709 برای پوشش ضد حریق:
این استاندارد مربوط به شرایط استفاده از این پوشش‌ها در محیط پتروشیمی و صنایع نفت و گاز است. پوشش‌های مورد استفاده در این محیط‌ها نیاز به استانداردهای بالاتری دارند. زیرا آتش‌سوزی‌های چنین فضاهایی در زمانی کمتر از ۲۰ دقیقه به ۲۰۰۰ درجه حرارت می‌رسند.
کلام آخر:
آشنایی و آگاهی از استاندارد پوشش ضد حریق برای ساخت و اجرای آن ضروری است. بدون رعایت این استانداردها استفاده از این پوشش‌ها ایمنی مناسبی به ساختمان اضافه نمی‌کنند.
