یکی از معضلات جدی در زمان حریق انتشار و سرایت دود و آتش به سایر بخش‌های ساختمان و محیط است. بسیاری از گازهای سمی ناشی از آتش نیز به همراه دود به محیط پیرامون منتقل می‌شود. این مورد باعث بالا رفتن خطر گسترش آتش شده و خسارت‌های جانی و مالی ناشی از حریق را افزایش می‌دهد. برای غلبه بر این مشکل موادی به نام آتش‌بند و دودبند طراحی و ساخته شده‌اند. ما در گروه تهویه سازه شار تصمیم داریم اطلاعات سودمندی در این رابطه ارائه کنیم. پس اگر به مقوله امنیت ساختمان در حین آتش‌سوزی علاقه‌مندید با ما تا انتها همراه بمانید.
منظور از آتش‌بند و دودبند چیست؟
آتش و دود به راحتی از محل داکت‌های تاسیسات برق و مکان خارج شدن کابل‌ها عبور کرده و منتشر می‌گردد. در نتیجه این منافذ در زمان آتش‌سوزی و ایجاد حریق معضل بزرگی به حساب می‌آیند. از طرفی تجهیزاتی نظیر برق اضطراری و سیستم اعلام حریق باید قادر به کار کردن باشند. عدم نفوذ آتش در منافذ تجهیزات الکترونیکی و تاسیسات ساختمان از گسترش سریع آتش جلوگیری می‌کند. در نتیجه زمان و شانس بیشتری برای نجات بازماندگان در آتش توسط امدادگران وجود دارد. آتش‌بند و دودبند موادی هستند که در زمان حریق از دود و آتش به آن‌ها نفوذ نمی‌کند. بنابراین امکان انتشار و سرایت آتش به دیگر بخش‌های محیط کمتر می‌گردد. این تجهیزات به عنوان مکمل سیستم اطفای حریق در ساختمان‌ها شناخته می‌شوند.
چرا استفاده از دودبند در ساختمان‌ها اهمیت دارد؟
بر اساس آمارها در زمان حریق بیشتر از ۷۵ درصد مرگ و میرها به خاطر خفگی با دود می‌باشد. جالب توجه اینکه ۵۷ درصد از فوت شده‌ها در محدوده‌ی آتش قرار ندارند و اگر دچار خفگی نمی‌شدند زنده می‌ماندند. همچنین دما در زمان حریق بدون استفاده از آتش‌بند و دودبند به سرعت گرم و آلوده می‌شود. گازهای سمی ناشی از اتش‌سوزی در هر دقیقه ۱۰۰ متر قابلیت انتشار دارند. از این رو بدون این مواد ایمنی برای مقابله با دود و آتش اتفاقات ناخوشایند زیادی در زمان حریق می‌افتد.
شیوه‌ی عمل آتش‌بند و دودبند چطور است؟
این مواد قادر هستند تا انرژی و گرمای حاصل از آتش‌سوزی را جذب کنند. بعد از جذب انرژی و حرارت آتش و دود حجم این مواد اضافه می‌شود. در نتیجه منافذ و راه عبور دود و آتش مسدود می‌گردد. همین مکانیزم ساده باعث جلوگیری از انتشار آتش خواهد شد. در کنار این تجهیز استفاده از پوشش ضد حریق در سازه‌ی ساختمان نیز اثر زیادی در روند انتشار آتش دارد. پوشش‌های ضد حریق از ریزش سریع ساختمان در زمان حریق جلوگیری می‌کنند.
دودبند و آتش‌بند به چه منظوری استفاده می‌شوند؟
پیشتر با ضرورت و اهمیت استفاده از این مواد به منظور پیشگیری از سرایت آتش و دود آشنا شدیم. در این بخش اهدافی که توسط مواد آتش‌بند و دودبند دنبال می‌شوند را بیان خواهیم کرد.
۱- کاهش سرعت انتشار و گسترش آتش:
منظور از کاهش سرعت انتشار آتش محافظت از دیگر بخش‌های ساختمان برای مدت زمانی مشخص است. در نتیجه برای پروسه نجات و خاموش کردن آتش زمان بیشتری خواهیم داشت. این هدف به ویژه در آتش‌سوزی‌های بزرگ اهمیت و نقش پررنگی ایفا می‌کند.
۲- محافظت از مسیرهای مربوط به خروج اضطراری:
در زمان شروع آتش‌سوزی و حریق هر دقیقه یک بحران تمام عیار است. در این شرایط مسیرهای خروج اضطراری اهمیت بسیار زیادی در حفظ جان افراد دارند. بنابراین باید به هر شیوه‌ی ممکن از این مسیرها در برابر نفوذ و سرایت آتش و دود محافظت نمود. علاوه بر آتش، دود و گازهای سمی نیز نباید به این مسیرهای خروج اضطراری وارد شوند. در نتیجه با کمک آتش‌بند و دودبند به خروج و به عبارت بهتر نجات افراد بیشتری از حریق کمک می‌کنیم.
۳- نگهداری و محافظت از تجهیزات الکترونیکی در برابر حریق:
ایجاد هر نوع وقفه در برق‌رسانی ساختمان سیستم‌های اطفای حریق را با مشکل مواجه خواهد کرد. پس تجهیزات مهم فنی مثل برق اضطراری و سیستم اعلام و اطفای حریق باید در زمان حریق نیز کار کنند. این مهم نیز به کمک استفاده از آتش‌بند و دودبند ممکن می‌باشد.
هر سه هدف بیان شده در بخش‌های قبلی به کمک مواد مورد نظر محقق می‌شود.
انواع مختلف آتش‌بند و دودبند کدام است؟
مواد مورد استفاده برای جلوگیری از نفوذ و سرایت آتش و دود انواع مختلفی دارند. بیشترین موادی که برای این منظور به کار می‌روند عبارتند از:
- آتش‌بندهای بازشوی برقی و مکانیکی
- آتش‌بندهای نمای ساختمان
- آتش‌بند درزهای انقطاع
می‌باشند. هر کدام از این مواد بر حسب جایی که بیشتر به کار می‌روند نامگذاری شده‌اند.
آتش‌بند و دودبند تاشو برقی و مکانیکی چیست؟
از این نوع آتش‌بند در بخش‌هایی نظیر لوله‌های پلاستیکی و کانال‌ها در ناحیه حریق استفاده می‌شود. در واقع بر اساس استاندارد اطفای حریق این نوع مواد برای کانال‌ها و لوله‌های پلاستیکی مناسب‌تر است. این مواد سایز حجم‌گیری و ابعاد متنوعی دارند که در استاندارد UL تعریف می‌شود.
آتش‌بند نمای ساختمان چیست؟
از این مواد در فواصل بین نمای ساختمان و سقف استفاده می‌شود. بر اساس استانداردهای لازم همه‌ی حفره‌ها و شکاف‌های نمای ساختمان باید با این مواد پر شود. با این کار دود و آتش دیگر به طبقات بالایی انتقال پیدا نخواهد کرد.
آتش‌بند و دودبند درز انقطاع:
در پروژه‌های ساختمانی گاهی به ناچار درزهایی ایجاد می‌گردد. تمام این درزها باید توسط این نوع مواد آتش‌بند مسدود شوند. در غیر این صورت دود و آتش سرعت سرایت بالاتری به کمک این درزها پیدا می‌کنند.
اجرای انواع آتش‌بند و دودبند چگونه است؟
یکی از بخش‌های مهم در زمینه ایمنی به کمک این مواد اجرای آن‌ها است. اجرای این مواد باید کاملا مطابق با استانداردهای لازم و اصولی انجام گیرد. هر راه نفوذی که برای آتش و دود در ساختمان وجود دارد باید با نوع مناسب این مواد مسدود گردد. بهتر است از گروه‌ها و افراد حرفه‌ای در زمینه اجرای تجهیزات ایمنی و ضد حریق کمک بگیرید.
کلام آخر:
آتش‌بند و دودبند موادی است که برای جلوگیری از گسترش و نفوذ دود و آتش در ساختمان کاربرد دارند. این مواد با هدف‌های گوناگونی در ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. با توجه به محل استفاده از آن‌ها انواع مختلفی از این مواد نیز وجود دارند.
