یکی از معضلات و مشکلات اصلی در زمان بروز آتش‌سوزی وجود دود و گازهای سمی و قابل احتراق است. دود موجب می‌شود خروج ساکنین و عملیات نجات با دردسرهایی جدی مواجه گردد. در نتیجه مدیریت دود ساختمان یکی از اصلی‌ترین اقدامات در زمان حریق به شمار می‌رود. در این مطلب از گروه تهویه سازه شار به موضوع سیستم‌های مدیریت دود در ساختمان پرداخته‌ایم. چنانچه به امنیت و بیشتر ساختمان و ساز و کار مقابله با دود علاقه‌مند هستید با ما همراه شوید.
منظور از سیستم کنترل دود چیست؟
سیستم‌های کنترل کننده دود مکانیزم‌هایی مکانیکی هستند که حرکت دود را کنترل می‌کنند. به این سیستم کنترل دود در اصطلاح علمی آن به اختصار SCM می‌گویند. به کمک این سیستم می‌توان کیفیت هوای ساختمان را برای تنفس بهتر در آن را تا حدی تامین کرد. چرا که یکی از فاکتورهای مهم برای نجات یافتن و خارج شدن افراد از محل خطر امکان تنفس است. دود ناشی از حریق هم دید را کور کرده و هم تنفس را سخت می‌کند. بنابراین کنترل آن در زمان آتش‌سوزی یکی از مهم‌ترین پایه‌های کار امدادگران است. این کار در ابتدایی‌ترین مکانیزم آن توسط ایجاد کردن فشارهای مختلف هوا انجام می‌شود. امدادگران با ایجاد نمودن فشارهای بالای هوا دود را ناگزیر می‌کنند تا در محیط باقی مانده و پخش نشود. در نتیجه سیستم مدیریت دود ساختمان در واقع از انتشار بیشتر آن پیشگیری می‌کند.
طراحی سیستم کنترل دود:
با توجه به آنچه از تعریف این سیستم گفته شد طراحی آن نیاز به علم و مهارت بالایی دارد. زیرا باید توجهات بسیار زیادی در خصوص چنین طرح کنترل دودی در نظر گرفته شود. در طراحی سیستم کنترل دود باید رویکرد مناسبی را با توجه به شرایط حاکم در نظر گرفت. در برخی از سیستم‌های کنترل دود از سایر سیستم‌های ساختمان کمک گرفته می‌شود. در واقع این سیستم به اهداف دیگری نظیر گرمایش و سرمایش و تهویه مطبلوع ترکیب می‌گردد. در این صورت سیستم کنترل دود در آن ساختمان را غیر اختصاصی می‌نامند. در مقابل بعضی از سیستم‌های کنترل دود نیز وجود دارند که تنها با همین هدف طراحی می‌شوند. به این مدل از سیستم‌های کنترل دود اختصاصی گفته می‌شود. اینکه کدام یک از این دو نوع سیستم برای مدیریت دود ساختمان مناسب هستند به سایر متغیرها وابسته است. برای تعیین بهترین گزینه در بین سیستم‌های کنترل دود نیاز به تبیین نظرات مالک و تیم طراحی وجود دارد. برای طراحی بهترین سیستم‌های کنترل دود و تهیه تجهیزات لازم برای آن با مهندسین تهویه ساز شار تماس بگیرید.
فاکتورهای مهم در طراحی سیستم کنترل دود ساختمان:
در انتخاب و طراحی بهترین سیستم کنترل و مدیریت دود باید متغیرهای مختلفی از پروژه را در نظر گرفت. این متغیرها سایر بخش‌های پروژه را نیز تعیین و هدف‌گذاری می‌کند. غالبا از روش‌های آنالیز منطقی یا محاسبات CFD برای این مدل‌سازی استفاده می‌گردد. متغیرها و فاکتورهای موثر در طراحی سیستم مدیریت دود در ساختمان عبارتند از:
- اثر دودکش
- اثر حرارتی و دمایی آتش
- اثر باد
- سیستم HVAC
- اقلیم و موقعیت جغرافیایی
- زمان عملیات و اجرای پروژه
- تعامل سیستم کنترل دود
می‌باشد. تمام این موارد توسط مهندس طراح و پیش از ساخت و راه‌اندازی سیستم مدیریت دود ساختمان در نظر گرفته می‌شود.
انواع مختلف سیستم‌های کنترل و مدیریت دود:
این سیستم‌ها در مدیریت دود را به دو دسته کلی می‌توان تقسیم‌بندی نمود. اولین گروه این سیستم‌ها بر پایه مدیریت دود و دیگری بر پایه مهار دود کار می‌کنند. در سیستم مدیریت محور دود را از طریق ایجاد پایداری در محیط کنترل می‌کنند. در این سیستم هدف‌گذاری اصلی امکان شرایطی برای تخلیه ساکنین از ساختمان است. این در حالی است که در سیستم مهار دود از فشار کمک می‌گیرند تا دود به بخش‌های دیگری نفوذ نکند. این روش اغلب در محیط‌هایی که بسته و محصور باشند کارایی و کاربرد دارد. در بخش‌های بعدی هر کدام از این دو سیستم مدیریت دود ساختمان را توضیح خواهیم داد.
سیستم مدیریت دود چگونه عمل می‌کند؟
در این روش که کاربرد اصلی آن برای ساختمان‌های وسیع نظیر انبارها است از دو مکانیزم استفاده می‌شود:
- مکانیزم اگزاست مکانیکی دود در محیط
- تهویه طبیعی دود در محل
سیستم تهویه طبیعی از ویژگی شناوری دود برای از بین بردن آن کمک می‌گیرد. اما در سیستم اگزاست مکانیکی، فن‌ها و پروانه‌ها برای خارج کردن دود از ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در روش اگزاست باید از راهی برای تزریق هوای جبرانی با ساختمان بهره گرفت. در غیر این صورت این مکانیزم روی دیگر سیستم‌های ساختمان آثار منفی به جا می‌گذارد.
سیستم مهار دود چگونه عمل می‌کند؟
این سیستم در کنترل و مدیریت دود ساختمان مکانیزم‌های مختلفی دارد. توجه داشته باشید که بیشترین کاربرد این روش برای محیط‌ها و ساختمان‌های کوچک و بسته است. مکانیزم مهار دود ساختمان شامل:
- سیستم‌های تحت فشار راه پله ساختمان
- سیستم کنترل دود زون‌ها در ساختمان
- سیستم مهار دود تحت فشار در آسانسورها
- سیستم تحت فشار راهرو برای مهار دود
می‌باشد. پس بسته به محیط پروژه مورد نظر باید بهترین سیستم مهار دود را انتخاب و اجرا نمود.
تجهیزات مورد نیاز برای مدیریت دود ساختمان:
برای اینکه بتوان به هر یک از شیوه‌های گفته شده دود را کنترل نمود نیاز به تجهیزاتی وجود دارد. در این بخش به برخی از این تجهیزات مورد نیاز در مدیریت دود اشاره خواهیم کرد:
- فن تخلیه دود و مقاوم نسبت به آتش
- فن تامین کننده هوای تازه
- جت فن سانتریفیوژ یا آکسیال
- دمپرهای دود
- حسگرها و سنسورهای دود
- پرده‌های مخصوص دودبند
- سیستم کنترل و قدرت
برای تهیه این تجهیزات به شرکت‌های معتبر و شناخته شده‌ای نظیر تهویه سازه شار مراجعه کنید. خرید تجهیزات از سایت VENT.IR خیال شما را از بابت کیفیت و اصالت تجهیز خریداری شده راحت می‌کند. چرا که مرغوب و اورجینال بودن تجهیزات مورد استفاده در سیستم مدیریت و کنترل دود مهم‌ترین رکن کارایی آن است.
کلام آخر:
مدیریت دود ساختمان یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای کاهش خسارات و نجات افراد در زمان حریق است. برای دستیابی به این هدف نیز سیستم‌های مختلفی را می‌توان و اجرا نمود. این سیستم‌های کنترل و مدیریت دود باید توسط تجهیزات مناسبی راه‌اندازی شوند.
