کنتور برق تجهیزی است که در بیشتر ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری و صنعتی کاربرد دارد. این وسیله میزان انرژی الکتریکی ورودی و مصرفی ساختمان را مورد اندازه‌گیری قرار می‌دهد. ایمنی و سلامت کنتور برق از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد. چرا که در صورت آسیب و آتش‌سوزی کنتور خطرات جدی برای ساختمان و افراد ایجاد می‌شود. در این مطلب از تهویه سازه شار به بررسی دلایل شایع آتش‌سوزی کنتور برق در ساختمان‌ها خواهیم پرداخت. همچنین راه‌کارهایی برای حل مشکلات منجر به آتش‌سوزی در کنتور نیز ارائه نموده‌ایم. مطالعه این مطلب می‌توانید برای گروه‌های مختلفی از افراد مفید و کمک کننده باشد.
کنتور برق چطور کار می‌کند؟
آشنایی با سیستم کلی کارکرد کنتورهای برق در درک بهتر مشکلات ایجاد شده برای آن‌ها موثر می‌باشد. اساس کار کنتور برق بر پایه‌ی نیروی الکترومغناطیسی طراحی شده است. چنانچه جریان برق از یک سیم پیچ عبور کند در اطراف آن میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود. جهت و شدت میدان مغناطیسی ایجاد شده نیز به جریان عبوری از سیم پیچ مرتبط است. در انواع مختلف کنتور از تعداد متفاوتی سیم پیچ کمک گرفته می‌شود. انواع تک فاز کنتور برق دارای دو دسته سیم پیچ هستند که یکی دور کم و قطر بیشتری دارد. سیم پیچ ضخیم‌تر در این کنتورهای برق را سیم پیچ جریان می‌نامند. نام سیم پیچ دیگر به کار رفته در این تجهیز الکتریکی سیم پیچ ولتاژ می‌باشد.
انواع کنتور برق کدام‌اند؟
پیش از اشاره به دلایل آتش‌سوزی کنتور برق لازم است با انواع این تجهیز کاربردی آشنا شویم. از نظر نوع کاربرد دو نوع خانگی و صنعتی از کنتورهای برق وجود دارد. انواع خانگی کنتور برق نیز خود به دو دسته مختلف تکفاز و سه فاز تقسیم می‌شوند. در حالت کلی به تمام انواع کنتورهای برق خانگی کنتور برق اکتیو گفته می‌شود. اما نوع صنعتی از این تجهیز با شامل کنتور راکتیو و دو تعرفه می‌شوند. از نظر ساختار و عملکرد نیز کنتورهای برق به دو گروه مکانیکی و دیجیتالی تقسیم می‌شوند. نمایش میزان مصرف برق و ثبت آن از ویژگی‌های مهم و اصلی در انواع مختلف کنتور برق به شمار می‌رود. چنانچه کنتور برق به هر دلیلی خراب شود جریان برق در ساختمان هم قطع خواهد شد. علاوه بر آن خراب و معیوب بودن کنتور برق می‌تواند خسارت‌های جانی و مالی زیادی به همراه داشته باشد.
دلایل اصلی آتش‌سوزی کنتور برق چیست؟
در این بخش به مهم‌ترین و شایع‌ترین دلایلی که کنتورهای برق آتش می‌گیرند اشاره می‌کنیم. همچنین راهکارهای لازم برای جلوگیری از این مشکلات احتمالی در کنتور برق نیز بیان شده است. این موارد در پیشگیری از خطرات و خسارت‌های زیاد ناشی از آتش گرفتن کنتور برق موثر می‌باشد.
۱- مصرف بالای جریان برق:
شاید اصلی‌ترین علت در آتش‌سوزی کنتورهای برق را بتوان جریان زیاد برق به دانست. در هر کنتور برق بخشی به نام فیوز وجود دارد که جریان مشخصی را عبور می‌دهد. اگر برق مصرفی بیشتر از ظرفیت فیوز در کنتور برق باشد احتمال آتش گرفتن آن وجود دارد. پس باید به میزان جریان مشخص شده در فیوز کنتور برق توجه داشته باشید.
۲- اتصالات ضعیف یا شل در کنتور برق:
از دیگر دلایل آتش‌سوزی کنتور برق می‌توان به اتصالات ضعیف و شل اشاره کرد. اتصالات ضعیف و شل جریان را به مقادیر بالا در بازه‌ای طولانی از خود عبور می‌دهند. پس باید از استحکام و قابل اطمینان بودن اتصالات کنتور برق نیز اطمینان حاصل شود.
۳- نداشتن حفاظ در کنتور برق:
نصب کنتور برق در محل‌هایی که فاقد حفاظ است می‌تواند به آتش گرفتن آن منتهی گردد. چرا که در محیط‌های نا امن و بدون حفاظ در معرض ضربه و خیس شدن قرار خواهد گرفت. نصب کنتور برق در محیط‌های ایمن و حفاظت شده می‌تواند از بروز خطر آتش‌سوزی جلوگیری کند.
۴- وجود اختلاف بین فاز و نول در کنتور برق:
عامل خطرآفرین بعدی وجود اختلاف بین فاز و نول کنتور برق است. به این حالت در اصطلاح علمی دو فاز شدن برق هم گفته می‌شود. این مشکل بیشتر در کنتورهای برق دیجیتالی موجب بروز آتش‌سوزی می‌شود.
۵- کار کردن بیشتر از اندازه‌ی کنتور برق:
هر وسیله‌ی الکتریکی از جمله کنتور برق دارای یک طول عمر مفید است. بعد از گذشت این بازه‌ی زمانی باید کنتور برق را با نمونه‌ی نو آن جایگزین نمود. امکان آتش‌سوزی کنتور برق فرسوده و قدیمی بیشتر از انواع جدید و نو آن می‌باشد.
۶- استفاده ناصحیح از کنتور برق:
عدم استفاده‌ی صحیح از کنتور برق نیز از دلایل مهم و شایع وقوع آتش‌سوزی در آن می‌گردد. هر کنتور برق برای یک کاربرد و مصرف طراحی و ساخته شده است. در نتیجه از کنتورهای تک فاز به جای سه فاز یا از انواع غیرصنعتی در مصارف صنعتی استفاده نکنید.
۷- وجود مقاومت در مسیر جریان برق کنتور:
استفاده از هادی‌هایی در مسیر عبور جریان برق در کنتور موجب می‌شود حرارت تجهیز کاهش پیدا کند. از این رو برخی از طراحان در کنتورهای برق از هادی‌هایی با مقاومت پایین کمک می‌گیرند. این در حالی است که در دراز مدت به کنتور برق فشار وارد شده و اتش می‌گیرد.
۸- وارد شدن آب به داخل کنتور برق:
رطوبت و مایعات می‌توانند به آتش‌سوزی کنتور برق منتهی گردند. آب هادی جریان برق بوده و به همین خاطر باعث ایجاد سوختگی در کنتور می‌گردد. باید محافظت از کنتور برق به گونه‌ای باشد که آب به آن راه نیابد.
۹-سهل‌انگاری و اهمال فردی:
گاهی اشتباهات و سهل انگاری افراد باعث ضربه خوردن و آسیب دیدن کنتور برق می‌گردد. این مورد به ویژه در مراکز پر رفت و آمدی که کنتور در دسترس نصب شده زیاد پیش می‌آید. گاهی کنجکاوی کودکان و دستکاری کنتور برق منجر به حوادث جبران ناپذیری خواهد شد. پس کنتورهای برق را دور از دسترس کودکان و در فضایی محافظت شده نگهداری کنید.
انشعاب‌گیری نادرست و نوسانات برق و سیم‌کشی اشتباه در کنار آتش‌سوزی در محل از علل دیگر آتش گرفتن کنتور هستند. برای رفع این مشکلات نیز باید به پروسه نصب و استفاده از کنتور توجه بیشتری نمود.
سخن آخر:
آتش‌سوزی کنتور برق به هر دلیلی که رخ دهد خطرناک و مشکل‌آفرین است. در این مطلب از گروه تهویه سازه شار به مهم‌ترین و اصلی‌ترین علل این مشکل اشاره کردیم.
