تجهیزات اتاق تمیز

اتاق‌های تمیز در حکم یک ساختمان مستقل هستند که در ابعاد مختلفی ساخته می‌شوند. این فضاها برای از بین بردن ذرات و آلاینده‌های محیط طراحی و اجرا می‌شوند. بنابراین استفاده از تجهیزات مخصوص و مناسب این اتاق‌ها یکی از شروط مهم کار است. اتاق تمیز کلاس‌بندی‌های مختلفی دارد که هر کدام نیاز به تجهیزات مخصوصی دارند. با توجه به اهمیت بالای تجهیزات اتاق تمیز در این مقاله از گروه تهویه سازه شار به آن خواهیم پرداخت.

منظور از اتاق تمیز چیست؟

اتاق تمیز که به آن clean room نیز گفته می‌شود محیطی عاری از ذرات آلاینده می‌باشد. علاوه بر آن از نظر شرایط محیطی نظیر گرما و سرما و رطوبت نیز اتاق‌های تمیز استانداردهای خاصی دارند. کنترل فشار در فضای اتاق‌های تمیز نیز از دیگر پارامترهای لازم در این اتاق‌ها می‌باشد. رعایت این استانداردها در اتاق تمیز به کمک تجهیزات و دستگاه‌های مختلفی ممکن است. از اتاق‌های تمیز برای کاربری‌های صنعتی و علمی استفاده می‌شود. میزان آلاینده‌های زیست محیطی در اتاق‌های تمیز بسیار پایین‌تر از حد معمول می‌باشد. منظور از آلاینده‌های زیست محیطی نیز :

• میکروب‌ها
• گرد و غبار
• بخار مایعات موجود در محیط
• ذرات معلق در هوا

می‌باشد.

اتاق‌های تمیز چه کاربردهایی دارند؟

اشاره کردیم که این فضاها به کمک تجهیزات اتاق تمیز با استانداردهای بالایی پاک‌سازی می‌شوند. در این بخش به کاربردهای اتاق تمیز در بخش‌های مختلف زندگی بشر می‌پردازیم. با شناخت کاربردهای اتاق‌های تمیز به اهمیت این فضاها و تجهیزات به کار رفته در آن‌ها پی خواهیم برد. برای انجام بسیاری از فرآیندهای آزمایشگاهی و علمی به اتاق‌های تمیز نیاز است. این آزمایشات علمی که در آن‌ها باید از اتاق تمیز کمک گرفت عبارتند از:

• صنایع میکروالکترونیک
• ساخت سلول‌های خورشیدی
• ترانزیستورها و سنسورها

می‌باشند. همچنین در بسیاری از صنایع نیز برای تولید محصولات خود به اتاق تمیز نیاز دارند. صنایع نیازمند به اتاق تمیز اعم از:

• صنایع خودروسازی
• کامپیوتر
• صنایع فضایی
• صنایع اپتیک
• صنعت ساخت دی وی دی

و بسیاری دیگر از صنایع می‌باشد.

معرفی انواع اتاق‌های تمیز:

اتاق‌های تمیز بسته به کاربرد و نیاز مجموعه انواع مختلفی دارند. تجهیزات اتاق تمیز می‌تواند در اتاق‌های مختلف کمی متفاوت باشد. یکی از تقسیم‌بندی‌های متداول این اتاق‌ها بر حسب جریان هواتی درون آن‌ها است. با این معیار اتاق‌های تمیز به سه گروه مختلف تقسیم می‌شوند.

۱- اتاق‌های تمیز با جریان هوای لامینار یا یکسویه:

از این نوع اتاق تمیز به عنوان اتاق تمیز جریان آرام نیز یاد می‌کنند. حجم هوای مورد استفاده در این نوع اتاق تمیز بیشتر از دو نوع دیگر است. بنابراین برای دستیابی به استانداردهای لازم تعداد تعویض هوا در ساعات در آن بیشتر می‌باشد.  از این رو باید از فیلترهایی با بازده بالا در اتاق تمیز لامینار استفاده نمود.

۲- اتاق تمیز غیر لامینار:

این اتاق‌های از نوع جریان توربولنت یا غیر یک سو می‌باشند و حجم هوای کمتری در آن‌ها وجود دارد. طبیعا نوع فیلتراسیون و تجهیزات اتاق تمیز  در این نوع با نوع قبلی متفاوت می‌باشد.

۳- اتاق تمیز جریان مخلوط:

این نوع از اتاق‌های تمیز را می‌توان به نوعی ترکیب دو مدل قبلی به شمار آورد. حجم هوا در اتاق تمیز جریان مخلوط از نوع لامینار کمتر و از نوع غیر لامینار بیشتر است.

آشنایی با تجهیزات اتاق تمیز و کارکرد آن‌ها:

برای تامین شرایط مورد نیاز و استانداردهای سخت‌گیرانه در این اتاق‌ها به تجهیزاتی نیاز است. در این بخش به تعدادی از این تجهیزات و عملکردشان در اتاق‌های تمیز اشاره خواهیم نمود.

۱- دوش‌های هوا:

از این تجهیز برای کاهش میزان آلودگی‌ها در اتاق‌های تمیز استفاده می‌شود. کاربرد اصلی دوش هوا برای از بین بردن غبار و ذرات موجود روی اشیا می‌باشد. برای این منظور هوا با سرعت بالا از طریق دوش هوا به فضای اتاق تمیز دمیده می‌شود.

۲- اتاق توزین:

در این بخش مواد خام وزن و بسته‌بندی می‌شوند. برای انجام دقیق وزن‌کشی و بسته‌بندی مواد خام نیاز به تجهیزات و دستگاه‌‎هایی است که در این بخش جای می‌گیرند. 

۳- دستگاه هواساز:

یکی دیگر از تجهیزات اتاق تمیز دستگاه هواساز می‌باشد. هواسازها قادرند هوای اتاق تمیز را فیلتر کرده و پارامترهای مختلف آن را کنترل کنند. پارامترهای نظیر:

• رطوبت
• دما
• فشار

همگی توسط دستگاه هواساز کنترل خواهد شد. کنترل نمودن تهویه فضای کلین‌روم نیز بر عهده هواساز می‌باشد.

۴- هواساز هایژنیک:

از این تجهیز در بخش‌های مختلفی از اتاق تمیز استفاده می‌شود تا رطوبت و دمای اتاق تنظیم گردد. به کارگیری قطعات باکیفیت در این نوع هواساز باعث شده تا هوای سالم و مطبوعی برای کلین‌روم فراهم گردد.

۴- فیلتراسیون:

استانداردهای تمیزی بالایی در اتاق تمیز نیاز است که بدون فیلتراسیون ممکن نیست. بنابراین یکی از تجهیزات مورد نیاز و حیاتی در اتاق‌های تمیز فیلتراسیون ‌های مرغوب و باکیفیت است.

۵- پس باکس:

از دیگر تجهیزات اتاق تمیز که برای جابه‌جا کردن دو ماده بین کلاس‌های مختلف استفاده می‌شود پس باکس است.

سایر تجهیزات مورد استفاده در اتاق تمیز کدام است؟

در این بخش به تعداد دیگری از تجهیزات لازم برای کلین روم‌ها اشاره خواهیم کرد.

• ساندویچ پانل‌های سقفی در اتاق‌های تمیز
• ساندویچ‌ پانل‌های دیواری در کلین روم
• درب‌های هم باد در اتاق تمیز
• درب‌های غیر هم باد در کلین روم‌ها
• پنجره‌های مخصوص اتاق تمیز

علاوه بر موارد فوق از فیلترهای مختلفی نیز در انواع اتاق‌های تمیز استفاده می‌شود که عبارتند از:

• فیلتر کربن فعال
• فیلترهای شیمیایی
• فریم یا قاب فیلتر
• فیلتر جداکننده‌ی آلومینیومی
• فیلترهای ظرفیت بالا برای کاربری‌های خاص
• فیلترهای گازی
• لامینار فلو
• فیلترهای ظرفیت بالا بدون هیچگونه چین خوردگی

می‌باشند. حسگرهای رطوبت- حسگرهای دما- فشارسنج DPT و رطوبت سنج نیز از دیگر تجهیزات مورد استفاده در اتاق‌های تمیز هستند.

سخن پایانی:

با توجه به اهمیت و حساسیت تمیزی محیط در اتاق‌های تمیز استفاده از تجهیزات باکیفیت الزامی است. استانداردها و فاکتورهای مورد نیاز از طریق تجهیزات اتاق تمیز تامین و برآورده می‌گردد. انواع مختلفی از اتاق‌های تمیز وجود دارند که بر اساس نوع جریان هوا طبقه‌بندی می‌شوند. در هر نوع از این کلین‌روم‌ها نیز باید از تجهیزات مناسب و مخصوصی استفاده کرد. امیدواریم این مطلب از گروه تهویه سازه شار برای شما مفید واقع شده باشد.